Türkiye'nin Coğrafi Konumu

Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle bir yandan Asya'dan Avrupa'ya uzanan bir koridor görevi görürken, diğer yandan Avrupalılar tarafından her zaman doğuya açılan bir kapı olarak algılanmıştır. Ülkenin üç tarafının denizlerle (Akdeniz, Ege Denizi ve Karadeniz) çevrili olması, Türkiye'nin tarih boyunca yalnızca kara komşularıyla değil, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerle ilişkiler kurmasını sağlamıştır. Uzun kıyı şeridi ve özel bir köprü işlevi gören coğrafyası, tarihteki pek çok göç hareketinin ve ticaret yollarının rotasının belirlenmesinde etkili olmuştur.

Haritada neredeyse bir dikdörtgeni andıran Türkiye topraklarının 780.200 km²'lik bölümü, Küçük Asya veya Anadolu olarak adlandırılan ve doğuda yarımada şeklinde uzanan bölgeyi oluşturur. Geriye kalan 24.378 km²'lik kısım ise batıda, Trakya'nın yer aldığı Balkan Yarımadası'nda bulunur. Toplam 814.578 km² yüzölçümü ve 8.272 km'lik kıyı uzunluğuyla Türkiye, Avrupa ve Asya kıtaları arasında bir bağlantı unsuru olan, denizlerle çevrili bir ülkedir.

Yüksek rakımlı bir ülke olan Türkiye'de dağlık formasyonlar hâkimdir; ancak geniş yaylalar, ovalar ve havzalar da bulunur. Bu coğrafi koşullar, doğal olarak iklimi, altyapıyı, ekonomik faaliyetleri ve nüfusun yaşam koşullarını etkilemiş, ülkenin yedi coğrafi bölgesinin her birinde farklı bir bitki örtüsü, hayvan varlığı ve tarım kültürü ortaya çıkmıştır.

Dağlık Türkiye'nin kuzey ve güneyinde, kıyı boyunca uzanan sıradağlar yer alır. Kuzeyde Kuzey Anadolu Dağları, güneyde ise Toros Dağları yükselir. Orta Anadolu'daki geniş ovalar, bu dağ sıralarıyla kısmen birbirinden ayrılır. Doğuda dağ kütleleri sıklaşır ve yüksek zirveler oluştururken, batıda sıradağlar alçalır. Ege ve Akdeniz bölgelerinde ise dağlar sık sık kesintiye uğrar, bu da çeşitli havzaların oluşumuna zemin hazırlamıştır. Torosların eteklerinden kilometrelerce uzakta, Güneydoğu Anadolu'da platolar ve ovalar geniş alan kaplar. Doğu Anadolu'da, Türkiye'nin en yüksek dağı olan 5.137 metre yüksekliğindeki Ağrı Dağı (yanında sönmüş bir volkan olan Süphan Dağı) bulunur. Güneydoğu Anadolu'nun bilinen diğer dağları ise Karacadağ, Raman ve Sof'tur.

Türkiye'nin pek çok nehri enerji üretimi için kullanılır. Doğu Anadolu'nun Fırat ve Dicle nehirleri Basra Körfezi'ne, Orta Anadolu'nun Yeşilırmak, Kızılırmak ve Sakarya nehirleri Karadeniz'e dökülür. Batıda ise Susurluk, Biga ve Gönen çayları Akdeniz'e, Gediz ile Büyük ve Küçük Menderes nehirleri Ege Denizi'ne ulaşır.

Türkiye topraklarının 9.200 km²'si göllerle kaplıdır ve bu göllerin çoğu Doğu Anadolu'da yer alır. Üzerinde gemilerin seyrettiği, 3.713 km² ile Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü'nün yanı sıra Erçek, Çıldır ve Hazar gölleri bu bölgede bulunur. Orta Anadolu'daki büyük göller ise sığ ve tuzludur; örneğin 1.500 km² ile Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tuz Gölü buradadır. Akşehir ve Eber gölleri de bu bölgede yer alır.

Uluslararası ticaret ve denizcilik için Marmara Denizi, boğazlarıyla birlikte ve Karadeniz son derece önemli su yollarıdır. Tamamı Türkiye sınırları içinde kalan Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı, Karadeniz'e açılırken Çanakkale Boğazı (Dardanel) Ege ve Akdeniz'e bağlantı sağlar. Özellikle Ege ve Batı Akdeniz kıyıları oldukça girintili çıkıntılıdır ve bu sayede pek çok koy ve körfez oluşmuştur.